هشدار از غرور زدگى ‏ها

برهان گناهکار، نادرست‏ ترین برهان‏ها است، و عذرش از توجیه هر فریب خورده‏ اى بى اساس‏تر، و خوشحالى او از عدم آگاهى است. اى انسان چه چیز تو را بر گناه جرأت داده و در برابر پروردگارت مغرور ساخته و بر نابودى خود علاقه‏ مند کرده است آیا بیمارى تو را درمان نیست و خواب زدگى تو بیدارى ندارد چرا آنگونه که به دیگران رحم مى‏ کنى، به خود رحم نمى‏ کنى  چه بسا کسى را در آفتاب سوزان مى ‏بینى بر او سایه مى ‏افکنى یا بیمارى را مى‏ نگرى که سخت ناتوان است، از روى دلسوزى بر او اشک مى ‏ریزى، امّا چه چیز تو را بر بیمارى خود بى تفاوت کرده و بر مصیبت‏ هاى خود شکیبا و از گریه بر حال خویشتن باز داشته است در حالى که هیچ چیز براى تو عزیزتر از جانت نیست چگونه ترس از فرود آمدن بلا، شب هنگام تو را بیدار نکرده است که در گناه غوطه‏ ور، و در پنجه قهر الهى مبتلا شده‏...

خطبه 223

پوینده راه خدا

عقلش را زنده کرد و نفس خویش را کشت، تا آنجا که جسمش لاغر، و خشونت اخلاقش به نرمى گرایید، برقى پر نور براى او درخشید،و راه را براى او روشن کرد و در راه راست او را کشاند و از درى به در دیگر برد تا به در سلامت و سراى جاودانه رساند، که دو پاى او در قرارگاه امن با آرامش تن، استوار شد. این، پاداش آن بود که دل را درست به کار گرفت، و پروردگار خویش را راضى کرد.

خطبه 220

عبرت از گذشتگان

آه زمین چه اجساد عزیز و خوش سیمایى را که با غذاهاى لذیذ و رنگین زندگى کردند، و در آغوش نعمت‏ها پرورانده شدند به کام خویش فرو برد. آنان که مى‏ خواستند با شادى غم‏ها را از دل بیرون کنند، و به هنگام مصیبت با سرگرمى‏ ها، صفاى عیش خود را برهم نزنند، دنیا به آنها و آنها به دنیا مى ‏خندیدند، و در سایه خوشگذرانى غفلت زا، بى خبر بودند که روزگار با خارهاى مصیبت زا آنها را در هم کوبید و گذشت روزگار توانایى ‏شان را گرفت، مرگ از نزدیک به آنها نظر دوخت، و غم و اندوهى که انتظارش را نداشتند آنان را فرا گرفت، و غصّه‏ هاى پنهانى که خیال آن را نمی ‏کردند، در جانشان راه یافت، در حالى که با سلامتى انس داشتند انواع بیماری‏ها در پیکرشان پدید آمد...

خطبه 221

برخورد با تفکر ترک دنیا

علاء گفت: از برادرم عاصم بن زیاد به شما شکایت مى‏ کنم. حضرت فرمود چه شد او را ؟ گفت:عبایى پوشیده و از دنیا کناره گرفته است.امام علیه السّلام فرمود او را بیاورید، وقتى آمد به او فرمود:
اى دشمنک جان خویش، شیطان سرگردانت کرده، آیا تو به زن و فرزندانت رحم نمى‏ کنى.تو مى‏ پندارى که خداوند نعمت‏هاى پاکیزه ‏اش را حلال کرده، امّا دوست ندارد تو از آنها استفاده کنى؟تو در برابر خدا کوچک‏تر از آنى که اینگونه با تو رفتار کند.

عاصم گفت:اى امیر مؤمنان، پس چرا تو با این لباس خشن، و آن غذاى ناگوار به سر مى‏ برى. امام فرمود: واى بر تو من همانند تو نیستم، خداوند بر پیشوایان حق واجب کرده که خود را با مردم ناتوان همسو کنند، تا فقر و ندارى، تنگدست را به هیجان نیاورد، و به طغیان نکشاند.

خطبه209

روش استفاده از دنیا

با این خانه وسیع در دنیا چه مى‏ کنى در حالى که در آخرت به آن نیازمندترى. آرى اگر بخواهى مى‏ توانى با همین خانه به آخرت برسى در این خانه وسیع مهمانان را پذیرایى کنى، به خویشاوندان با نیکوکارى بپیوندى، و حقوقى که بر گردن تو است به صاحبان حق برسانى، پس آنگاه تو با همین خانه وسیع به آخرت نیز مى‏ توانى پرداخت.

خطبه209

اندرز

پس آدمى باید اندرزها را بپذیرد، و پیش از رسیدن رستاخیز پرهیزکار باشد، و در کوتاهى روزگارش اندیشه کند، و به ماندن کوتاه در دنیا نظر دوزد تا آن را به منزلگاهى بهتر مبدّل سازد. پس براى جایى که او را مى‏ برند، و براى شناسایى سراى دیگر تلاش کند. خوشا به حال کسى که قلبى سالم دارد، خداى هدایتگر را اطاعت مى‏ کند، از شیطان گمراه کننده دورى مى‏ گزیند، با راهنمایى مردان الهى با آگاهى به راه سلامت رسیده، و به اطاعت هدایتگرش بپردازد، و به راه رستگارى پیش از آن که درها بسته شود، و وسائلش قطع گردد بشتابد، در توبه را بگشاید،و گناهان را از بین ببرد. پس (چنین فردى) به راه راست ایستاده، و به راه حق هدایت شده است.

خطبه 214

ارزش دانشمندان الهی

بدانید بندگانى که نگاه‏دار علم خداوندند، و آن را حفظ مى‏ کنند، و چشمه‏ هاى علم الهى را جوشان مى ‏سازند، با دوستى خدا با یکدیگر پیوند داشته و یکدیگر را دیدار مى‏ کنند. جام محبّت او را به همدیگر مى‏ نوشانند، و از آبشخور علم او سیراب مى ‏گردند. شک و تردید در آنها راه نمى‏ یابد، و از یکدیگر بدگویى نمى ‏کنند. سرشت و اخلاقشان با این ویژگى ‏ها شکل گرفته است، و بر این اساس تمام دوستیها و پیوندهایشان استوار است. آنان، چونان بذرهاى پاکیزه‏ اى هستند که در میان مردم گزینش شده، آنها را براى کاشتن انتخاب و دیگران را رها مى‏ کنند. با آزمایش‏هاى مکرّر امتیاز یافتند، و با پاک کردن‏ هاى پى در پى خالص گردیدند

خطبه214

آخرت گرایی

اى مردم دنیا سراى گذرا و آخرت خانه جاویدان است. پس، اگر از گذرگاه خویش براى سر منزل جاودانه توشه برگیرید، و پرده‏ هاى خود را در نزد کسى که بر اسرار شما آگاه است پاره نکنید، پیش از آن که بدن‏هاى شما از دنیا خارج گردد، دل‏هایتان را خارج کنید، شما را در دنیا آزموده‏ اند، و براى غیر دنیا آفریده ‏اند.

کسى که بمیرد، مردم مى‏ گویند «چه باقى گذاشت»، امّا فرشتگان مى‏ گویند «چه بیش فرستاد» خدا پدرانتان را بیامرزد، مقدارى از ثروت خود را جلوتر بفرستید تا در نزد خدا باقى ماند، و همه را براى وارثان مگذارید که پاسخگویى آن بر شما واجب است.

خطبه203

راه روشن حق

اى مردم در راه راست، از کمى روندگان نهراسید، زیرا اکثریّت مردم بر گرد سفره‏ اى جمع شدند که سیرى آن کوتاه، و گرسنگى آن طولانى است.

اى مردم، همه افراد جامعه در خشنودى و خشم شریک مى‏ باشند، چنانکه شتر ماده ثمود را یک نفر دست و پا برید، امّا عذاب آن تمام قوم ثمود را گرفت، زیرا همگى آن را پسندیدند.

خداوند سبحان مى‏ فرماید: «ماده شتر را پى کردند و سرانجام پشیمان شدند» سرزمین آنان چونان آهن گداخته ‏اى که در زمین نرم فرو رود، فریادى زد و فرو ریخت،

اى مردم آن کس که از راه آشکار برود به آب مى‏ رسد، و هر کس از راه راست منحرف شود سرگردان مى ‏ماند.

خطبه 201

زکات

همانا پرداخت زکات و اقامه نماز، عامل نزدیک شدن مسلمانان به خداست، پس آن کس که زکات را با رضایت خاطر بپردازد، کفّاره گناهان او مى ‏شود، و باز دارنده و نگهدارنده انسان از آتش جهنّم است،

پس نباید به آنچه پرداخته با نظر حسرت نگاه کند، و براى پرداخت زکات افسوس خورد، زیرا آن کس که زکات را از روى رغبت نپردازد، و انتظار بهتر از آنچه را پرداخته داشته باشد، به سنّت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نادان است، و پاداش او اندک، و عمل او تباه و همیشه پشیمان خواهد بود.

خطبه 199