پیامبر اسلام صلّى اللّه علیه و آله و سلّم آنچه را که به ابلاغ شد آشکار کرد، و پیامهاى پروردگارش را رساند. او شکافهاى اجتماعى را به وحدت اصلاح، و فاصله ها را به هم پیوند داد و پس از آن که آتش دشمنى ها و کینه هاى بر افروخته در دلها راه یافته بود، میان خویشاوندان یگانگى بر قرار کرد.
خطبه231
زاهدان گروهى از مردم دنیایند که دنیا پرست نمى باشند، پس در دنیا زندگى مى کنند امّا آلودگى دنیا پرستان را ندارند، در دنیا با آگاهى و بصیرت عمل مى کنند، و در ترک زشتى ها از همه پیشى مى گیرند، بدنهایشان به گونه اى در تلاش و حرکت است که گویا میان مردم آخرتند، اهل دنیا را مى نگرند که مرگ بدنها را بزرگ مى شمارند، امّا آنها مرگ دلهاى زندگان را بزرگتر مى دانند.
خطبه 230
بر شما باد به تلاش و کوشش، آمادگى و آماده شدن، و جمع آورى زاد و توشه آخرت و در دوران زندگى دنیا، دنیا شما را مغرور نسازد، چنانکه گذشتگان شما و امّتهاى پیشین را در قرون سپرى شده مغرور ساخت. آنان که دنیا را دوشیدند، به غفلت زدگى در دنیا گرفتار آمدند، فرصتها را از دست دادند،و تازه هاى آن را فرسوده ساختند، سرانجام خانه هایشان گورستان، و سرمایه هایشان ارث این و آن گردید، آنان که نزدیکشان را نمى شناسند، و به گریه کنندگان خود توجّهى ندارند، و نه دعوتى را پاسخ مى گویند. مردم از دنیاى حرام بپرهیزید، که حیله گر و فریبنده و نیرنگ باز است، بخشنده اى باز پس گیرنده، و پوشنده اى برهنه کننده است، آسایش دنیا بى دوام، و سختى هایش بى پایان، و بلاهایش دائمى است
خطبه230
مرگ نابود کننده لذّتها، تیره کننده خواهشهاى نفسانى، و دور کننده اهداف
شماست، مرگ دیدار کننده اى دوست نداشتنى، هماوردى شکست ناپذیر و کینه توزى
است که بازخواست نمى شود، دام هاى خود را هم اکنون بر دست و پاى شما
آویخته، و سختى هایش شما را فرا گرفته، و تیرهاى خود را به سوى شما پرتاب
کرده است. قهرش بزرگ، و دشمنى او پیاپى و تیرش خطا نمى کند. چه زود است که
سایه هاى مرگ، و شدّت دردهاى آن، و تیرگى هاى لحظه جان کندن، و بیهوشى
سکرات مرگ، و ناراحتى و خارج شدن روح از بدن، و تاریکى چشم پوشیدن از دنیا،
و تلخى خاطره ها، شما را فرا گیرد. پس ممکن است ناگهان مرگ بر شما هجوم
آورد، و گفتگوهایتان را خاموش، و جمعیّت شما را پراکنده، و نشانه هاى شما
را نابود، و خانه هاى شما را خالى، و میراث خواران شما را بر انگیزد تا
ارث شما را تقسیم کنند، آنان یا دوستان نزدیکند که به هنگام مرگ نفعى نمى
رسانند، یا نزدیکان غم زده اى که نمى توانند جلوى مرگ را بگیرند، یا
سرزنش کنندگانى که گریه و زارى نمى کنند.
خطبه230
همانا ترس از خدا کلید هر در بسته، و ذخیره رستاخیز، و عامل آزادگى از هر گونه بردگى، و نجات از هر گونه هلاکت است. در پرتو پرهیزکارى، تلاشگران پیروز، پرواکنندگان از گناه رستگار، و به هر آرزویى مى توان رسید. مردم عمل کنید که عمل نیکو به سوى خدا بالا مى رود، و توبه سودمند است، و دعا به اجابت مى رسد، و آرامش برقرار، و قلم هاى فرشتگان در جریان است. به سوى اعمال نیکو بشتابید پیش از آن که عمرتان پایان پذیرد، یا بیمارى مانع شود، و یا تیر مرگ شما را هدف قرار دهد
خطبه 230
خدایا تو با دوستانت از همه انس گیرنده ترى، و بر طرف کننده نیازهاى توکّل کنندگانى، بر اسرار پنهانشان آگاه، و به آنچه در دل دارند آشنایى، و از دیدگاههاى آنان با خبر، و رازشان نزد تو آشکار، و دلهایشان در حسرت دیدار تو داغدار است، اگر تنهایى و غربت به وحشتشان اندازد یاد تو آرامشان مى کند، اگر مصیبتها بر آنان فرود آید، به تو پناه مى برند، و روى به درگاه تو دارند، زیرا مى دانند که سر رشته کارها به دست توست، و همه کارها از خواست تو نشأت مى گیرد. خدایا اگر براى خواستن درمانده شوم، یا راه پرسیدن را ندانم، تو مرا به اصلاح کارم راهنمایى فرما،و جانم را به آنچه مایه رستگارى من است هدایت کن، که چنین کارى از راهنمایى هاى تو بدور، و از کفایتهاى تو ناشناخته نیست. خدایا، مرا با بخشش خود بپذیر، و با عدل خویش، با من رفتار مکن.
خطبه227خدایا آبرویم را با بى نیازى نگهدار، و با تنگدستى شخصیّت مرا لکّه دار مفرما، که از روزى خواران تو روزى خواهم، و از بدکاران عفو و بخشش طلبم، مرا در ستودن آن کس که به من عطایى فرمود موفّق فرما، و در نکوهش آن کس که از من دریغ داشت آزمایش فرما، در صورتى که در پشت پرده، اختیار هر بخشش و دریغى در دست تو است و تو بر همه چیز توانای.
خطبه 225
به حق مى گویم آیا دنیا تو را فریفته است یا تو خود فریفته دنیایى. دنیا عبرتها را براى تو آشکار، و تو را به تساوى دعوت کرد، دنیا با دردهایى که در جسم تو میگذارد، و با کاهشى که در توانایى تو ایجاد میکند، راستگوتر از آن است که به تو دروغ بگوید، و یا مغرورت سازد. چه بسا نصیحت کننده اى از دنیا را متّهم کردى، و راستگویى را دروغگو پنداشتى،اگر دنیا را از روى شهرهاى ویران شده، و خانه هاى درهم فرو ریخته بشناسى، آن را یادآورى دلسوز، و اندرز دهنده اى گویا مى یابى، که چونان دوستى مهربان از تباهى و نابودى تو نگران است. دنیا چه خوب خانه اى است براى آن کس که آن را جاودانه نپندارد، و خوب محلّى است براى آن کس که آن را وطن خویش انتخاب نکند. سعادتمندان به وسیله دنیا در قیامت، کسانى هستند که امروز از حرام آن مى گریزند.
خطبه223
سستى دل را با استقامت درمان کن، و خواب زدگى چشمانت را با بیدارى از میان بردار، و اطاعت خدا را بپذیر، و با یاد خدا انس گیر، و یاد آر که تو از خدا روى گردانى و در همان لحظه او روى به تو دارد، و تو را به عفو خویش مى خواند، و با کرم خویش مى پوشاند در حالى که تو از خدا بریده به غیر او توجّه دارى پس چه نیرومند و بزرگوار است خدا و چه ناتوان و بى مقدارى تو، که بر عصیان او جرأت دارى، در حالى که تو را در پرتو نعمت خود قرار داده، و در سایه رحمت او آرمیده اى، نه بخشش خود را از تو گرفته،و نه پرده اسرار تو را دریده است. بلکه چشم بر هم زدنى، بى احسان خدا زنده نبودى در حالى که یا در نعمتهاى او غرق بودى، یا از گناهان تو پرده پوشى شد، و یا بلا و مصیبتى را از تو دور ساخته است، پس چه فکر مى کنى اگر او را اطاعت کنى به خدا سوگند اگر این رفتار میان دو نفر که در توانایى و قدرت برابر بودند وجود داشت (و تو یکى از آن دو بودى) تو نخستین کسى بودى که خود را بر زشتى اخلاق، و نادرستى کردار محکوم مى کردى.
خطبه 223